Η στοματική μας υγιεινή είναι ένα ζήτημα υγείας που συχνά παραμελούμε. Στην καθημερινότητα σου, ίσως να μην έχεις σκεφτεί ότι η διατροφή μπορεί να επηρεάσει την στοματική υγιεινή σου ή και το αντίθετο. Έχεις αναρωτηθεί ποτέ αν η διατροφή μπορεί να σε βοηθήσει να διατηρήσεις την υγεία του στόματος σου ή αν η υγεία του στόματος σου εξαρτάται από την διατροφή σου και μπορεί να επηρεάσει την υγεία σου; Ως στοματική υγιεινή ορίζεται το σύνολο των ενεργειών που είναι απαραίτητα για την φροντίδα του στόματος, των ούλων, της γλώσσας και ολόκληρης της στοματικής κοιλότητας. Οι ενέργειες αυτές έχουν ως στόχο την διατήρηση ενός μη-ευνοϊκού περιβάλλοντος για τα μικρόβια που σχηματίζουν πλάκα/τερηδόνα και άλλες οδοντικές παθήσεις. Η στοματική υγιεινή επηρεάζεται από τα τρόφιμα που επιλέγουμε, τις επισκέψεις μας στον οδοντίατρο και από το πόσο φροντίζουμε το στόμα μας καθημερινά (βούρτσισμα, οδοντικό νήμα, στοματικό διάλυμα κλπ).
Η στοματική υγιεινή δεν αφορά μόνο το οπτικό-αισθητικό κομμάτι, αλλά κυρίως αφορά την υγεία του στόματος, την απουσία ασθενειών του και κατ’ επέκταση της υγείας του σώματός μας. Ως ‘υγιές στόμα’ εννοείται η έλλειψη τερηδόνας, η απουσία φλεγμονών και ξηροστομίας, αλλά και τα καθαρά δόντια χωρίς φθορές ή αλλοιώσεις. Οι πιο συχνές ασθένειες του στόματος είναι η μικροβιακή πλάκα, η ουλίτιδα και η περιοδοντίτιδα, με συχνότερη αιτία την διατροφή και τα τρόφιμα που επιλέγεις καθημερινά από την παιδική μέχρι την ενήλικη ζωή.
Πώς επηρεάζουν τα τρόφιμα την Στοματική Υγιεινή;
Από την στιγμή που θα αρχίσεις να μασάς κάποιο τρόφιμο, αρχίζει η μικροβιακή δραστηριότητα στην στοματική σου κοιλότητα. Αυτό που συμβαίνει είναι ότι το δικό μας φαγητό είναι ταυτόχρονα και η τροφή για τα βακτήρια που ζουν στο στόμα μας. Τα βακτήρια αυτά τρέφονται μέσα από τα σάκχαρα των τροφών, αναπαράγονται με ανάλογο ρυθμό και παράγουν οξέα φθείροντας το σμάλτο των δοντιών. Όταν καταναλώνεις περισσότερες τροφές πλούσιες σε ζάχαρη ή υδατάνθρακες, τόσο πιο έντονη και γρήγορη είναι αυτή η διαδικασία. Πολύ σημαντικός παράγοντας για την δραστηριότητα των βακτηρίων είναι και ο χρόνος που θα παραμείνει η τροφή στο στόμα μας, πόση ώρα θα μεσολαβήσει δηλαδή μέχρι το πλύσιμο των δοντιών. Τα βακτήρια της στοματικής κοιλότητας επιτίθενται στην αδαμαντίνη (σμάλτο) των δοντιών προκαλώντας αλλοιώσεις και βλάβες στα ούλα και στα δόντια. Αποτέλεσμα των επιθέσεων αυτών είναι η ευαισθησία στα δόντια, το ΄κιτρίνισμα΄ των δοντιών, η εγκατάσταση τερηδόνας ή ουλίτιδας, αλλά στο τελικό στάδιο η περιοδοντίτιδα και η απώλεια των δοντιών.
Το σύνολο των ερευνών και των διεθνών συστάσεων συμφωνούν ότι υπάρχουν τρόφιμα που δημιουργούν πιο έντονη δραστηριότητα στα μικρόβια και επομένως οδηγούν πιο εύκολα σε δημιουργία οδοντικής πλάκας, φθοράς των δοντιών και σε άλλες οδοντικές ασθένειες. Τα τρόφιμα που είναι καλό να αποφεύγονται είναι όσα παραμένουν στο στόμα μας αρκετή ώρα χωρίς να τα βουρτσίσουμε ή όσα περιέχουν αρκετή ζάχαρη στην μερίδα τους, επομένως προσφέρουν άφθονη τροφή για τα στοματικά βακτήρια. Οι κυριότερες ομάδες τροφίμων που απαιτούν προσοχή είναι: τρόφιμα πλούσια σε ζάχαρη (κέικ, γλυκίσματα κλπ) ανθρακούχα αναψυκτικά, φρουτοποτά, χυμοί με ζάχαρη, καραμέλες, γλειφιτζούρια, πατατάκια, γαριδάκια, αποξηραμένα μαλακά φρούτα με ζάχαρη και λουκούμια.
Αντίθετα, έχει βρεθεί ότι υπάρχουν ομάδες τροφίμων και συγκεκριμένα τρόφιμα που μειώνουν αυτήν την δραστηριότητα. Τέτοια τρόφιμα είναι τα πρωτεϊνούχα τρόφιμα (όπως όλα τα είδη τυριών), τα ψάρια, τα γαλακτοκομικα (γάλα και γιαούρτι), οι ξηροί καρποί και το σουσάμι όπως επίσης τα φρούτα και τα λαχανικά – ιδιαίτερα οι σκληροί καρποί- καθώς περιέχουν αρκετό νερό για να εκκριθεί περισσότερο σαλιο, κάτι που σημαίνει μείωση της περιεκτικότητας των ελεύθερων σακχάρων στο στόμα και άρα λιγότερη φθορά των δοντιών στο γεύμα. Ιδιαίτερα ευεργετικά λαχανικά φαίνεται να είναι τα πράσινα φυλλώδη, οι ντομάτες, τα καρότα και τα σταυρανθή (μπρόκολο, κουνουπίδι, λάχανο κ.α.).
Τα τρόφιμα αυτά περιέχουν απαραίτητα θρεπτικά συστατικά για την υγεία των δοντιών όπως :
● φώσφορο και ασβέστιο, τα οποία προσλαμβάνονται από τους ξηρους καρπους, τα μικρά ψάρια, τα όσπρια και τα σπορια.
● γαλακτοκομικά, τα οποία είναι απαραίτητα για την υγεία των οστών στα δόντια και την προστασία του σμάλτου.
● νερό από τα φρούτα και τα λαχανικά, το οποίο εξουδετερώνει τα σάκχαρα και ενισχύει την παραγωγή σαλιου την ώρα της μάσησης.
● Βιταμίνες Α, D και σύμπλεγμα των βιταμινών Β, οι οποίες είναι απαραίτητες για τη δημιουργία του συνδετικού ιστού των δοντιών, την μείωση των βακτηρίων και την προστασία του σμάλτου.
● Βιταμίνη C και φολικό οξύ, τα οποία είναι ισχυρά αντιοξειδωτικά στοιχεία απαραίτητα για ενίσχυση των ιστών στα δόντια.
● Ψευδάργυρο και σίδηρο, που είναι απαραίτητα γιατί όταν βρίσκονται σε ανεπάρκεια περιορίζεται η παραγωγή σάλιου και ως αποτέλεσμα αυξάνεται η δημιουργία οδοντικής πλάκας.
Καθημερινές συνήθειες για την καλύτερη Στοματική Υγιεινή
● Καθημερινό βούρτσισμα δοντιών και γλώσσας μετά από κάθε γεύμα σας
● Εκμάθηση στο σωστό βούρτσισμα από τον οδοντίατρο σας
● Χρήση στοματικού διαλύματος μέσα στην ημέρα σας
● Χρήση οδοντικού νήματος τουλάχιστον 1 φορά/ημέρα
● Αποφυγή τροφών που βλάπτουν τα δόντια
● Τακτικές επισκέψεις στον οδοντίατρο (κάθε 6 μήνες)
● Αποφυγή ζάχαρης ή σνακ που περιέχουν ζάχαρη
