Όλους μας έχει συμβεί. Ανοίγεις το ντουλάπι της κουζίνας και ανακαλύπτεις ένα πακέτο μακαρόνια που αγόρασες άγνωστο πόσο καιρό πριν –το πετάς για ένα ταξιδάκι στον κάδο των αχρήστων. Το φαγητό που έμεινε από το χθεσινό μαγείρεμα οδεύει και αυτό, αργά αλλά σταθερά, στην ίδια κατεύθυνση. Θυμάσαι την μαμά σου που έλεγε «Εδώ υπάρχουν άνθρωποι που πεινάνε, δεν γίνεται να πετάμε τόσο φαγητό». Δεν είχε κι άδικο.
Οι τεράστιες ποσότητες φαγητού που καταλήγουν σε χωματερές είναι ένα από τα πιο σημαντικά προβλήματα του σύγχρονου κόσμου.
Ψώνισε έξυπνα
Πάντα βοηθά να κάνεις ένα μικρό προγραμματισμό στις αγορές σου. Πριν επισκεφτείς το σούπερ μάρκετ, ρίξε μια γρήγορη ματιά στο ψυγείο και τα ντουλάπια σου, και φτιάξε μια λίστα με όλα όσα σου λείπουν. Με αυτό τον τρόπο θα είσαι σίγουρος ότι γνωρίζεις τις ανάγκες σου, δεν θα κάνεις περιττές αγορές και θα μπορείς πολύ πιο εύκολα να εκμεταλλευτείς όσα τρόφιμα έχεις ήδη αποθηκεύσει.
Όμως, η φύση δεν παράγει όλες τις πατάτες στρογγυλές ή όλες τις ντομάτες κατακόκκινες. Τα «διαφορετικά» φρούτα δεν έχουν κάποιο πρόβλημα, είναι εξίσου νόστιμα και απολύτως κατάλληλα προς κατανάλωση. Πολλές φορές μάλιστα, η διαφορετικότητά τους είναι σημάδι μιας πιο φυσικής μεθόδου καλλιέργειας και λιγότερης επεξεργασίας. Για αυτό, την επόμενη φορά που θα επισκεφτείς τον μανάβη σου, διάλεξε ένα καρότο με «ποδαράκια», μια πατάτα-καρδούλα ή δύο σιαμαία αγγουράκια, αν τα προλάβεις βέββαια γιατί μπορεί να έχουν καταλήξει ήδη στα σκουπίδια.
Ένα μεγάλο ποσοστό της αγροτικής παραγωγής, περίπου το εν τρίτο, μένει αδιάθετο στο χωράφι. Αυτό συμβαίνει επειδή, για να κριθεί ένας καρπός κατάλληλος προς πώληση, υπάρχουν κάποια κριτήρια… όψης. Στα ράφια του σούπερ μάρκετ, φρούτα και λαχανικά έχουν συγκεκριμένα μεγέθη, χρώματα και σχήμα: όσο αστείο κι αν ακούγεται, έχουν περάσει, κατά κάποιον τρόπο, face control. Εάν ένα φρούτο δεν πλησιάζει το ιδανικό «αρχέτυπο» που έχει συνηθίσει ο καταναλωτής, τις περισσότερες φορές, καταλήγει στα σκουπίδια.
Ενημερώσου για τις ημερομηνίες λήξης: Πότε χαλάει πραγματικά το φαγητό;
Στις συσκευασίες τροφίμων αναγράφεται μια από δύο βασικές ημερομηνίες: «Ημερομηνία Λήξεως» ή «Ανάλωση κατά προτίμηση».
Η πρώτη αφορά τις πιο ευπαθείς ομάδες τροφίμων, όπως τα γαλακτοκομικά. Παρ’ όλα αυτά, ακόμη και όταν παρέλθει, δεν σημαίνει πως το τρόφιμο είναι αυτοστιγμεί για πέταμα. Οι εταιρίες, για την ασφάλεια των καταναλωτών, αναγράφουν την λήξη λίγο νωρίτερα, με αποτέλεσμα πολλά τρόφιμα να καταλήγουν πρόωρα στον κάδο των αχρήστων. Σε τέτοιες περιπτώσεις, το σοφότερο που έχεις να κάνεις είναι να εμπιστευτείς τις αισθήσεις σου. Όσφρηση, όραση, αφή και γεύση μας προφυλάσσουν και κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου όταν ένα τρόφιμο έχει πραγματικά αλλοιωθεί. Κάτι χαλασμένο σίγουρα θα σε απωθήσει. Αν ακόμη αμφιβάλλεις, αξίζει να κάνεις μια μικρή αναδρομή στο παρελθόν. Μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του ’80, στην ετικέτα των προϊόντων δεν αναγραφόταν ημερομηνία λήξης.
Η δεύτερη ετικέτα έχει την σήμανση «Ανάλωση κατά προτίμηση», ή αλλιώς, «Best before». Κάτι που αρκετοί δεν γνωρίζουν είναι ότι η ένδειξη αυτή δεν υποδεικνύει ότι ένα προϊόν χάλασε, αλλά ότι μπορεί να αλλάξουν, απλά, κάποια χαρακτηριστικά του. Τα δημητριακά μπορεί να είναι λιγότερα τραγανά, τα μακαρόνια ίσως χάσουν ελάχιστα την γεύση τους, ενώ η ζάχαρη δεν αλλοιώνεται, ουσιαστικά, ποτέ.
Σωστή αποθήκευση – Καθετί στην ιδανική του θέση
Σε ψυγείο & κατάψυξη
Ένα βασικό πρώτο βήμα είναι να κρατάς την θερμοκρασία του σταθερή, στους 4 βαθμούς κελσίου στην ψύξη και στους -18 στην κατάψυξη.
Tο γάλα στην πόρτα του ψυγείου – ένα λάθος που όλοι έχουμε κάνει. Ως ευαίσθητο προϊόν, το γάλα μπορεί να χαλάσει πολύ εύκολα. Η πόρτα, όπου συνήθως τοποθετείται, έχει την υψηλότερη θερμοκρασία σε όλο το ψυγείο και, επιπλέον, ανοίγει και κλείνει συχνά. Ιδανική του θέση είναι το ψηλότερο ράφι της ψύξης, μαζί με τα υπόλοιπα γαλακτοκομικά, όπου η θερμοκρασία είναι σταθερά χαμηλή.
Κοτόπουλο, ψάρι και κρέας καλό είναι να μπαίνουν σε δικό τους, ξεχωριστό ράφι ώστε να περιορίζεται η ανάπτυξη μικροοργανισμών. Όσα δεν προορίζονται για… άμεση μαγειρική, μπορούν να αποθηκευτούν στην κατάψυξη, όπου διατηρούνται αρκετούς μήνες.
Τα λαχανικά ζουν περισσότερο χύμα στο συρτάρι του ψυγείου, αφού αφαιρεθούν από τις σακούλες τους, για να μπορούν να «αναπνέουν» και να κρατήσουν την φρεσκάδα τους.
Πονεμένη ιστορία τα μυρωδικά. Άνιθος, μαϊντανός, δυόσμος: αγοράζεις ένα μεγάλο ματσάκι, χρησιμοποιείς ελάχιστο και το υπόλοιπο πάει για πέταμα. Η λύση είναι να τους φερθείς όπως θα έκανες σε ένα μπουκέτο λουλούδια. Κόψε τις άκρες από τα κοτσάνια τους και βόλεψέ τα στο ψυγείο, μέσα σε ένα ποτήρι με λίγο νερό. Έτσι μπορούν να διατηρηθούν για μια εβδομάδα έως και 10 μέρες, ενώ αν ξέρεις ότι δεν θα τα χρησιμοποιήσεις σύντομα, μπορείς πάντα να τα συντηρήσεις στην κατάψυξη.
Εξυπνο tip: Στην κατάψυξη, χώρισε το φαγητό σε μερίδες. Μπορείς ακόμη να ξεχωρίσεις την σάλτσα από το κυρίως φαγητό (πχ. κρέας), και να την τοποθετήσεις σε παγοθήκες. Έτσι θα έχεις την δυνατότητα να αποψύχεις κάθε φορά, όσο ακριβώς χρειάζεσαι.
Και μια συμβουλή ακόμη: Μια μικρή ετικέτα με την ημερομηνία ψύξεως, θα σε βοηθήσει να έχεις καλύτερο έλεγχο σε ό,τι αποθηκεύεις στην κατάψυξη. Αν είναι σε σκεύος που δεν διακρίνεται το περιεχόμενο, συμπλήρωσε στην ετικέτα και αυτό.
Στα ντουλάπια
Διατήρησέ τα χωρίς υγρασία και ταξινόμησε τα τρόφιμα σύμφωνα με την ημερομηνία λήξης τους. Αν έχεις την δυνατότητα ανέγραψε την και σε ένα post-it. Κάθε φορά που προσθέτεις μια καινούργια αγορά στο ντουλάπι σου, φρόντισε να μην κρύβει άλλα τρόφιμα που λήγουν συντομότερα, ώστε να μην ξεχνάς να τα χρησιμοποιήσεις.
Αν κάποια από τις συσκευασίες για το ρύζι, τα όσπρια ή οτιδήποτε άλλο, δεν κλείνει πια καλά, μπορείς να την αντικαταστήσεις με γυάλινα βάζα ή αεροστεγή δοχεία. Έτσι θα αποφύγεις και ανεπιθύμητες επισκέψεις …ζουζουνιών.
Και για την φρουτιέρα σου: Μήλα και μπανάνες είναι ιδανικό να τοποθετούνται χωριστά από τα υπόλοιπα φρούτα. Αναδίδουν μεγάλες ποσότητες αιθυλενίου, μιας ουσίας που ευθύνεται για την ωρίμανση των φρούτων. Όταν συγκεντρώνεται σε μεγάλες ποσότητες το αιθυλένιο προκαλεί, κατά κάποιον τρόπο, «πρόωρη γήρανση», με αποτέλεσμα φρούτα και λαχανικά να σαπίζουν με πιο γρήγορους ρυθμούς.
Εκμεταλλεύσου τα πιο «ταλαιπωρημένα» τρόφιμα
Το πρώτο βήμα είναι να σιγουρευτείς αν το προϊόν έχει όντως χαλάσει. Είναι κρίμα να πετάξεις έναν καρπό που είναι απλά χτυπημένος. Αν ένα λαχανικό ή φρούτο είναι αλλοιωμένο μόνο σε ένα σημείο, κόψε το «κακό» κομμάτι και μπορείς να καταναλώσεις το υπόλοιπο χωρίς κανένα πρόβλημα.
Ντομάτες και καρότα, όταν μαλακώσουν και δεν τα προτιμούμε ωμά, μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε σούπες και στα μαγειρευτά μας. Με τα ώριμα φρούτα μπορείς να φτιάξεις χυμούς και μαρμελάδες.
Όσα φαγητά έχουν περισσέψει, μαγειρεύονται ξανά και με διαφορετικούς τρόπους. Ευκαιρία να εξωτερικεύσεις και την δημιουργική σου πλευρά. Για παράδειγμα, το ψητό κοτόπουλο μπορεί να ξεψαχνιστεί και να γίνει λαχταριστό ριζότο η μια πολύ υγιεινή σαλάτα!
Έξω τρώμε όσο χρειαζόμαστε
Πολλά εστιατόρια συμπεριλαμβάνουν στον κατάλογό τους μισή μερίδα στην μισή τιμή. Αν δεν αντέχεις να φας άλλο, μπορείς πάντα να πάρεις το υπόλοιπο φαγητό σου ως takeaway στο σπίτι σου. Όπου υπάρχει μπουφές μην το παρακάνεις, κτίζοντας τον πύργο της Πίζας στο πιάτο σου. Είναι πιθανόν να μην καταφέρεις να το αδειάσεις μην ξεχνάς πως ό,τι δεν καταναλώσεις, καταλήγει στον κάλαθο των αχρήστων. Γέμισε το πιάτο σου με όλα όσα σου αρέσουν σε λογικές ποσότητες.
Δώρισε ό,τι σου περισσεύει
Φαγητό μπορεί να περισσέψει από καταστάσεις που δεν μπορείς να φανταστείς. Από εταιρικές εκδηλώσεις και συνέδρια μέχρι γάμους και παιδικά πάρτι. Όταν γνωρίζεις ότι περισσεύουν τρόφιμα, επικοινώνησε με ανθρωπιστικές οργανώσεις.
